De getande slagschaduw van Hugo Claus

Absurd! Dat is het enige predikaat dat ik kan bedenken bij de banvloek die de lijkenpikkers van het Vlaamse pontificaat uitspraken over de zelfgekozen dood van Hugo Claus. Anderhalf jaar later pivoteert 'getande raadsels' van Patrick Conrad rond dit heikele thema. Claus zelf zou versteld staan over hoeveel dood zijn leven overschaduwt.
In een leven van enkele (grote) successen en veel nederlagen en mislukkingen is de keuze en de enscenering van de eigen dood het grootste succes en het ultieme toneelstuk. Maar ik nam me na lezing voor om me voortaan te onthouden van het lezen van hommages, eerbetonen en vriendenboeken. Alleen literaire studies over de werkelijke waarde van het werk van Claus kunnen me nog boeien. En die zijn er op dit moment nog niet.
Wat kan ik toevoegen aan het boekwerkje van Patrick Conrad? Deze titaan, charlatan en half mislukte Hollywoodadept smeert het nogal dik uit over de pagina's van 'getande raadsels'. Geen geheimen blijven verborgen. Alle persoonlijke foto's, memorabilia, herinneringen en ontmoetingen met Claus worden zorgvuldig geanalyseerd. Het scharniermoment valt ergens midden in het boek. In een halfdronken bui drukt de dichter de filmmaker aan de bast en noemt hem driemaal 'mijn vriend, mijn vriend, mijn vriend'.
Had Claus wel vrienden? Hoogstens een vrouw, wat kinderen en enkele intimi... De filmhaai Conrad steunde hem in het realiseren van zijn filmprojecten. Wie ging aan de haal met het genie van Claus? De filmprojecten liepen keer op keer faliekant af, buiten die ene keer dan. 'Het Sacrament' is de enige film van Claus die in de annalen mag bijgeschreven worden. Een ijzersterke cast en een onwrikbaar budget maakten van de film een hit. Claus: het one-hit-wonder?
Waarom wou de schrijver en dichter Claus perse films gaan maken? Op die vraag krijgen we in 'getande raadsels' geen antwoord. Het is nochtans essentieel. Wel krijgen we een beschijving van de uiterst gênante première van 'De leeuw van Vlaanderen', waarbij de koning Claus de hand drukte met de opmerking dat de film vele 'skone landschappen' vertoonde. Conrad volgde Claus doorheen zijn turbulente bohémien-leven, deelde zelfs zijn vrouwen en werd even zijn buur in zijn optrekje in het zuiden van Frankrijk.
Aangrijpend is de opname van het gedicht van Claus waarin hij zijn eigen euthanasie voorspelde:

Ga verder
Sodium thiopental
Zo, je bent buiten westen
Dan pancuronium bromide
Je longen begeven
Dan potassium chloride
En je hart houdt op

Dat kan ik nooit onthouden

Niet zijn beste gedicht, maar... De mens Claus blijft ongrijpbaar doorheen het boekje. Meer dan een jaar na zijn dood weten we het wel. Claus blijft een goed bewaard geheim. De stroom van publicaties laat echter niet af. Conrad droeg zijn steentje daartoe bij. Het amusante en gedetailleerde boekje weegt te licht om een onuitwisbare indruk op mij na te laten. Het staat wel goed in de boekenkast onder de rubriek weetjes-die-er-niet-toe-doen-over-Hugo-Claus. Toch mooi, zo'n boekje over Claus met je eigen naam erop geplakt. Herinneringen, noemen ze dat...

'getande raadsels - herinneringen aan Hugo Claus', Patrick Conrad, Meulenhoff/Manteau 2009, ISBN 9 789085 421788.

ook te lezen op: http://www.urbanmag.be/artikel/1583/de-getande-slagschaduw-van-hugo-claus